Donderdag 4 april hielden wij een webinar over dit onderwerp, speciaal voor de praktijkhouders in de eerste lijn. Spreker was mijn collega Wim Pietjouw. Veel huisartsen, tandartsen en fysiotherapeuten komen op leeftijd. En juist voor hen – voor jullie – willen wij deze tips delen. Dit blog gaat over de samenlevingsvormen en tips voor ongehuwd samenwonenden en gehuwden. En het nut en de noodzaak van de samenlevingsovereenkomst en huwelijkse voorwaarden voor de praktijkhouder.

Waarom? In het Burgerlijk Wetboek is er niets geregeld voor ongehuwd samenwonenden. In de samenlevingsovereenkomst regel je de verdeling van de kosten van huishouding, maar ook zaken over de verdeling als de relatie eindigt, bijvoorbeeld door overlijden.

Voorbeeld: Jan en Lia wonen samen en kopen 50/50 een eigen woning. Jan overlijdt zonder testament. De helft van de woning gaat na zijn overlijden naar de erven van Jan: zijn ouders en/of zijn broer(s) en/of zuss(en). Lia moet met hen aan tafel voor een regeling. Met een verblijvingsbeding in de samenlevingsovereenkomst verkrijgt Lia de gehele woning, zonder een vergoeding aan de erven. Dit kan ook in een testament geregeld worden, maar dat is geen overeenkomst tussen Jan en Lia.

Als fiscaal partners heb je ten tijde van overlijden recht op de partnervrijstelling van bijna € 800.000 en val je in een andere tariefgroep (10% in plaats van 40% belasting). Zorg dat je ingeschreven staat op hetzelfde woonadres en een notarieel samenlevingscontract hebt met wederzijdse zorgverplichting, tenzij je al 5 jaar samen bent ingeschreven.

Heb je een geregistreerd partnerschap of ben je gehuwd en heb je niets afgesproken over de gemeenschapsgoederen dan geldt tot 2018 de hoofregel: getrouwd in gemeenschap van goederen. Kort uitgelegd: wat van jou is, is van mij en andersom. Sinds 2018 geldt juist dat alles gezamenlijk is dat tijdens het huwelijk wordt verkregen. Het vermogen dat vóór het huwelijk is opgebouwd, blijft privé.

In beide situaties hebben we of kunnen we te maken hebben met 3 vermogens: privévermogen echtgenoot 1, gezamenlijk vermogen en privévermogen echtgenoot 2. Zorg daarom voor gesplitste administraties.

Vanaf 2018 vallen erfenissen en schenkingen tijdens het huwelijk buiten de gemeenschap van goederen van de ontvanger. Wilt u dit niet, zorg dan voor een insluitingsclausule. In dat geval valt de schenking of erfenis in de gemeenschap van de ontvanger. Is de ontvanger getrouwd vóór 2018, zorg dan voor een uitsluitingsclausule om te voorkomen dat de erfenis of schenking in de gemeenschap van de ontvanger valt.

Voorbeeld: Esther is gehuwd met Frank en samen hebben ze een dochter. De ouders schenken aan Esther € 100.000 met uitsluiting. Esther overlijdt zonder testament. De schenking is dan privé vermogen van Esther. De nalatenschap van Esther bedraagt € 100.000. Verdeling volgens wettelijk erfrecht. Frank krijgt € 100.000 met een schuld van € 50.000 aan zijn dochter. Frank kan over de volledige € 100.000 beschikken. Het is fiscaal gunstiger om geen uitsluiting overeen te komen. Dan valt de € 100.000 in de gemeenschap van goederen. De nalatenschap van Esther is dan de helft, namelijk € 50.000.

In geval van huwelijkse voorwaarden blijft de niet-ondernemende partner buiten schot bij aansprakelijkheidsstelling. Zeker bij de aanvang van de praktijk zijn de risico’s hoger. Zorg dus vooral dan voor goede huwelijkse voorwaarden. Maar let op bij het aangaan van een financiering. Vaak dient de niet-ondernemende partner mee te tekenen richting de bank, waardoor toch aansprakelijkheid kan ontstaan. Wees hier alert op.

Een veel voorkomende huwelijkse voorwaarde is de vorm van koude uitsluiting. Hierin is er strikte scheiding van vermogens. Vaak wordt hierin een verzachting opgenomen bij overlijden en/of echtscheiding, via een zogenoemd periodiek of finaal verrekenbeding.